Meditatie 'Zalige armen'

20 juni 2025

Zalig zijn de' armen van geest: er staat eigenlijk letterlijk: zalig de bedelaars naar de geest. Maar nu dienen we voorzichtig te zijn. De hoofdnadruk van ons tekstwoord moet niet vallen op het bedelen, want een bedelaar kan heel goed een hebzuchtig en brutaal mens wezen. En hoe kan nu zulk een mens zalig wezen? Neen, u voelt reeds, we moeten een andere kant uit, om het woord van de tekst recht te doen. De bedoeling van het Woord is ons voor ogen te stellen de mens van de ware ootmoed. Deze mens kan zeer rijk wezen aan al de goederen van het leven, ja, zelfs ook rijk bedeeld aan talenten en karaktergaven, maar waar 't op aankomt is dit: hij gevoelt zich bedelaar voor God. Hij is arm van geest, hij weet zich innerlijk berooid voor de Schepper van hemel en aarde. Hij heeft afstand gedaan van alles wat hij bezit, hetzij in werkelijkheid of in gedachte.

Nog dieper benaderen we de grondgedachte van dit Bijbelwoord, wanneer we het woord 'geest' opvatten als de uitdrukking van het 'ik' van de mens. De arme van geest is de mens, die een mishagen heeft aan zichzelf. Hij kent de schrik van Jesaja, die roept: Wee mij, want ik verga, dewijl ik een man ben van onreine lippen. Hij heeft alles losgelaten. Ook — en dat is het allervoornaamste, allermoeilijkste en allerzeldzaamste — de waan, dat er in hem enig beginsel van rechtvaardigheid of wijsheid is, dat voor God bestaan kan. Voor hem blijft niet anders over dan enkel te steunen op de genade Gods in Christus Jezus.

Deze armen van geest vindt u doorgaans niet in de grote wereld. Door alle eeuwen heen zijn de armen van geest in het niet gezonken, vergeleken bij de lust van de ogen, de grootheid van het leven en de begeerlijkheid van het vlees. Heel het drukke volle leven van de wereld zonder God is niet de voedingsbodem voor de ware armoede naar de geest. Maar, zo vraagt u dan misschien, welke weg gebruikt God om een mens geestelijk arm te maken? Hoe wordt een mens geestelijk klein voor God? Laten we vooropstellen dat het enige middel daartoe is de prediking van het Woord, toegepast door de Heilige Geest. Het Woord plaatst ons voor God... en voor onszelf en door deze wederkerige ontmoeting leren we onszelf kennen en God kennen. Intussen neemt dit niet weg dat God naast dit voornaamste middel ook hulpmiddelen heeft om de trotse grond van eigendunk onder onze voeten weg te slaan. Hij gebruikt daartoe vaak hevige levensverschrikkingen om ons te bepalen bij de wezenlijke grond van ons leven. Ik denk aan die zieke, die dankte voor zijn ziekbed, omdat hij God daar gevonden had. Ik denk aan die vader, die door het ongeluk van zijn zoon werd stilgezet. Ik denk ook aan tijden van gedwongen rust en stilte, waardoor we tot onszelf komen. De verloren zoon kwam tot zichzelf in de tijd van zijn grootste levensnood. Zeker, God kan het ook anders, maar de ervaring leert, dat deze weg onder ons veel nodig is.

Deze zalige armoede naar de geest, die ook kan genoemd worden het kindschap Gods, is in de diepste grond het werk, het geschenk van de Heilige Geest. Jezus noemt zulke armen van geest zalig, want hunner is het Koninkrijk der hemelen. Uit dezulken bestaat het Rijk der genade. Zij alléén, zijn geschikt om leden te wezen van Christus' kerk, die immers de vergadering der armen wordt genoemd. Het Koninkrijk der heerlijkheid is voor hen toebereid.

Deze armoede is een zalige armoede. Het is het volgen van het Kind aan de handen van de Hemelse Vader. Het is leven met God in Christus Jezus. Het is uw lot en leven, uw tranen en leed, uw ziekte en uw kruis, onder biddend opzien tot God in Zijn handen leggen. Het is proefondervindelijk ervaren, dat Hij een loon geeft, dat de wereld niet kent, een vrede die alle verstand te boven gaat. Het is ervaren, dat uw leven gedragen wordt door Goddelijke armen, en dat uw kracht in uw kruis van Hem alleen komt. Het is geloven zonder zien, vertrouwen zonder tasten, dat God in Christus Jezus alles wel maakt in uw leven en zich niet vergist.

Deze armoede is het wezenlijke van het christelijke geloof. Wie deze armoede niet kent, heeft de kern van de zaak niet verstaan. Waarde lezer, twee mensen gingen op naar de tempel om te bidden. De één was een Farizeeër, rijk naar de geest in zichzelf. Heere, ik dank u, ik heb, ik weet. . . De ander was een tollenaar. Hij durfde zelfs de ogen naar de hemel niet op te heffen, bleef van verre staan. Arm naar de geest, berooid en beroofd van eigen dunk. Wie van die twee bent u?

ds. A. van Brummelen (iets ingekort)